SN 1: Devatā Saṃyutta – Tương Ưng Chư Thiên – Connected Discourses With Devatas

Evaṃ me sutaṃ—​   ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anātha­piṇḍi­kassa ārāme. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkan­ta­vaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ etadavoca: “kathaṃ nu tvaṃ, mārisa, oghamatarī”ti? “Appatiṭṭhaṃ khvāhaṃ, āvuso, anāyūhaṃ oghamatarin”ti. “Yathākathaṃ pana tvaṃ, mārisa, appatiṭṭhaṃ anāyūhaṃ oghamatarī”ti? “Yadāsvāhaṃ, āvuso, santiṭṭhāmi tadāssu saṃsīdāmi; yadāsvāhaṃ, āvuso, āyūhāmi tadāssu nibbuyhāmi. Evaṃ khvāhaṃ, āvuso, appatiṭṭhaṃ anāyūhaṃ oghamatarin”ti.

Như vầy tôi nghe.

Một thời Thế Tôn ở Sàvatthi (Xá-vệ), Jetavana (Thắng Lâm), tại vườn ông Anàthapindika (Cấp Cô Ðộc).

Rồi một vị Thiên, khi đêm đã gần tàn, với nhan sắc thù thắng chói sáng toàn vùng Jetavana, đi đến Thế Tôn, sau khi đến, đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng một bên. Ðứng một bên, vị Thiên ấy bạch Thế Tôn:

-- Thưa Tôn giả, làm sao Ngài vượt khỏi bộc lưu?

-- Này Hiền giả, không đứng lại, không bước tới, Ta vượt khỏi bộc lưu.

-- Thưa Tôn giả, làm sao không đứng lại, không bước tới, Ngài vượt khỏi bộc lưu?

-- Này Hiền giả, khi Ta đứng lại, thời Ta chìm xuống. Này Hiền giả, khi Ta bước tới, thời Ta trôi giạt; do vậy, này Hiền giả, không đứng lại, không bước tới, Ta vượt khỏi bộc lưu.

Thus have I heard. On one occasion the Blessed One was dwelling at Savatthi in Jeta’s Grove, Anathapiṇḍika’s Park. Then, when the night had advanced, a certain devatā of stunning beauty, illuminating the entire Jeta’s Grove, approached the Blessed One. Having approached, he paid homage to the Blessed One, stood to one side, and said to him:

“How, dear sir, did you cross the flood?”

“By not halting, friend, and by not straining I crossed the flood.”

“But how is it, dear sir, that by not halting and by not straining you crossed the flood?”

“When I came to a standstill, friend, then I sank; but when I struggled, then I got swept away. It is in this way, friend, that by not halting and by not straining I crossed the flood.”

“Cirassaṃ vata passāmi,
brāhmaṇaṃ parinibbutaṃ;
Appatiṭṭhaṃ anāyūhaṃ,
tiṇṇaṃ loke visattikan”ti.

(Vị Thiên):
Từ lâu, tôi mới thấy
Bà-la-môn tịch tịnh.
Không đứng, không bước tới,
Vượt chấp trước ở đời.

The devatā:
“After a long time at last I see
A brahmin who is fully quenched,
Who by not halting, not straining,
Has crossed over attachment to the world.”

Idamavoca sā devatā. Samanuñño satthā ahosi. Atha kho sā devatā: “samanuñño me satthā”ti bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā tat­the­vantara­dhāyīti.

Vị Thiên ấy nói như vậy và bậc Ðạo Sư chấp nhận. Vị Thiên ấy biết được: "Thế Tôn đã chấp nhận ta". Vị ấy đảnh lễ Thế Tôn, thân phía hữu hướng về Ngài, rồi biến mất tại chỗ.

This is what that devatā said. The Teacher approved. Then that devatā, thinking, “The Teacher has approved of me,” paid homage to the Blessed One and, keeping him on the right, disappeared right there.

Sāvatthi­nidānaṃ. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkan­ta­vaṇṇā kevalakappaṃ jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ etadavoca: 

...Ở Sàvatthi. Rồi một vị Thiên, khi đêm đã gần tàn, với nhan sắc thù thắng chói sáng toàn vùng Jetavana, đi đến Thế Tôn. Sau khi đến, vị ấy đảnh lễ Thế Tôn rồi đứng một bên. Ðứng một bên, vị Thiên ấy bạch Thế Tôn:

At Savatthi. Then, when the night had advanced, a certain devatā of stunning beauty, illuminating the entire Jeta’s Grove, approached the Blessed One. Having approached, he paid homage to the Blessed One, stood to one side, and said to him:

“Jānāsi no tvaṃ, mārisa, sattānaṃ nimokkhaṃ pamokkhaṃ vivekan”ti?

“Jānāmi khvāhaṃ, āvuso, sattānaṃ nimokkhaṃ pamokkhaṃ vivekan”ti.

“Yathākathaṃ pana tvaṃ, mārisa, jānāsi sattānaṃ nimokkhaṃ pamokkhaṃ vivekan”ti?

-- Thưa Tôn giả, Ngài có biết giải thoát, thoát ly, viễn ly cho các chúng sanh không?

-- Này Hiền giả, Ta có biết giải thoát, thoát ly, viễn ly cho các chúng sanh.

-- Thưa Tôn giả, như thế nào Ngài biết giải thoát, thoát ly, viễn ly cho các chúng sanh?

-- “Do you know, dear sir, emancipation, release, seclusion for beings?”

-- “I know, friend, emancipation, release, seclusion for beings.”

-- “But in what way, dear sir, do you know emancipation, release, seclusion for beings?”

“Nandī­bhava­parik­khayā,
Saññā­viñ­ñā­ṇa­saṅ­khayā;
Vedanānaṃ nirodhā upasamā,
Evaṃ khvāhaṃ āvuso jānāmi;
Sattānaṃ nimokkhaṃ pamokkhaṃ vivekan”ti.

Hỷ, tái sanh đoạn tận,
Tưởng, thức được trừ diệt,
Các thọ diệt, tịch tịnh,
Như vậy này Hiền giả,
Ta biết sự giải thoát,
Thoát ly và viễn ly,
Cho các loại chúng sanh.

The Blessed One:  “By the utter destruction of delight in existence,
By the extinction of perception and consciousness,
By the cessation and appeasement of feelings:
It is thus, friend, that I know for beings—
Emancipation, release, seclusion.”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –

Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Savatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Upanīyati jīvitamappamāyu,

Jarūpanītassa na santi tāṇā;

Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno,

Puññāni kayirātha sukhāvahānī’’ti

Mạng sống bị dắt dẫn,
Tuổi thọ chẳng là bao,
Bị dẫn đến già nua,
Không có nơi dừng bước.
Ai đem tâm quán tưởng,
Sợ hãi tử vong này,
Hãy làm các công đức,
Ðưa đến chơn an lạc.

“Life is swept along, short is the life span;
No shelters exist for one who has reached old age.
Seeing clearly this danger in death,
One should do deeds of merit that bring happiness.”

‘‘Upanīyati jīvitamappamāyu,

Jarūpanītassa na santi tāṇā;

Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno,

Lokāmisaṃ pajahe santipekkho’’ti.

(Thế Tôn):

Mạng sống bị dắt dẫn,
Tuổi thọ chẳng là bao,
Bị dẫn đến già nua,
Không có nơi dừng bước.
Ai đem tâm quán tưởng,
Sợ hãi tử vong này,
Hãy bỏ mọi thế lợi,
Tâm hướng cầu tịch tịnh.

The Blessed One:

“Life is swept along, short is the life span;
No shelters exist for one who has reached old age.
Seeing clearly this danger in death,
A seeker of peace should drop the world’s bait.”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –

... Nhân duyên ở (Sàvatthi ), đứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Savatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Accenti kālā tarayanti rattiyo,

Vayoguṇā anupubbaṃ jahanti;

Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno,

Puññāni kayirātha sukhāvahānī’’ti.

Thời gian lặng trôi qua,
Ðêm ngày luôn di động,
Tuổi tác buổi thanh xuân,
Tiếp tục bỏ chúng ta.
Những ai chịu quán sát,
Sợ hãi tử vong này,
Hãy làm các công đức,
Ðưa đến chơn an lạc.

The Blessed One:

“Time flies by, the nights swiftly pass;
The stages of life successively desert us.
Seeing clearly this danger in death,
A seeker of peace should drop the world’s bait.”

‘‘Accenti kālā tarayanti rattiyo,

Vayoguṇā anupubbaṃ jahanti;

Etaṃ bhayaṃ maraṇe pekkhamāno,

Lokāmisaṃ pajahe santipekkho’’ti.

Thời gian lặng trôi qua,
Ðêm ngày luôn di động,
Tuổi tác buổi thanh xuân,
Tiếp tục bỏ chúng ta.
Những ai chịu quán sát,
Sợ hãi tử vong này,
Hãy làm các công đức,
Ðưa đến chơn an lạc.

The Blessed One:

“Time flies by, the nights swiftly pass;
The stages of life successively desert us.
Seeing clearly this danger in death,
A seeker of peace should drop the world’s bait.”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –

...Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Savatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Kati chinde kati jahe,

kati cuttari bhāvaye;

Kati saṅgātigo bhikkhu,

oghatiṇṇoti vuccatī’’ti.

Phải cắt đoạn bao nhiêu,
Phải từ bỏ bao nhiêu,
Tu tập thêm bao nhiêu,
Vượt qua bao trói buộc,
Ðể được có danh xưng,
Tỷ-kheo vượt bộc lưu?

“How many must one cut, how many abandon,
And how many further must one develop?
When a bhikkhu has surmounted how many ties
Is he called a crosser of the flood?”

‘‘Pañca chinde pañca jahe,

pañca cuttari bhāvaye;

Pañca saṅgātigo bhikkhu,

oghatiṇṇoti vuccatī’’ti.

Thế Tôn:

Phải cắt đoạn đến năm,
Phải từ bỏ đến năm,
Tu tập thêm năm pháp (lực),
Vượt qua năm trói buộc,
Ðể được có danh xưng,
Tỷ-kheo "vượt bộc lưu".

The Blessed One:

“One must cut off five, abandon five,
And must develop a further five.
A bhikkhu who has surmounted five ties
Is called a crosser of the flood.”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi

... Ðứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Savatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Kati jāgarataṃ suttā,

kati suttesu jāgarā;

Katibhi [katīhi (sī.)] rajamādeti,

katibhi [katīhi (sī.)] parisujjhatī’’ti.

Có bao pháp mê ngủ,
Khi pháp khác tỉnh giác?
Có bao pháp tỉnh giác,
Khi pháp khác mê ngủ?
Có bao nhiêu việc làm
Ðưa ta đến trần cấu?
Có bao nhiêu việc làm
Khiến ta được thanh tịnh?

“How many are asleep when others are awake?
How many are awake when others sleep?
By how many does one gather dust?
By how many is one purified?”

‘‘Pañca jāgarataṃ suttā,

pañca suttesu jāgarā;

Pañcabhi [pañcahi (sī.)] rajamādeti, pañcabhi [pañcahi (sī.)] parisujjhatī’’ti.

(Thế Tôn):

Có năm pháp mê ngủ,
Khi pháp khác tỉnh giác,
Có năm pháp tỉnh giác,
Khi pháp khác mê ngủ.
Chính có năm việc làm
Ðưa ta đến trần cấu,
Chính có năm việc làm
Khiến ta được thanh tịnh.

The Blessed One:

“How many are asleep when others are awake?
How many are awake when others sleep?
By how many does one gather dust?
By how many is one purified?”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –

... Nhân duyên ở (Sāvatthi ), đứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Sāvatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Yesaṃ dhammā appaṭividitā,

paravādesu nīyare [niyyare (ka.)];

Suttā te nappabujjhanti,

kālo tesaṃ pabujjhitu’’nti.

Những ai với các pháp,
Không liễu tri thấu suốt,
Bị hướng dẫn lầm lạc,
Vòng quanh các dị giáo.
Họ mê ngủ triền miên,
Họ không có tỉnh giác,
Nay thật đã đến thời,
Họ cần phải thức tỉnh.

“Those who have not penetrated things,
Who may be led into others’ doctrines,
Fast asleep, they have not yet awakened:
It is time for them to awaken.”

‘‘Yesaṃ dhammā suppaṭividitā,

paravādesu na nīyare;

Te sambuddhā sammadaññā,

caranti visame sama’’nti.

(Thế Tôn)

Những ai với các pháp,
Khéo liễu tri sáng suốt,
Không bị dẫn lầm lạc,
Vòng quanh các dị giáo,
Họ chứng Chánh đẳng giác.
Họ liễu tri viên mãn,
Trên đường không thăng bằng,
Họ bước thật thăng bằng.

(The Blessed One)

“Those who have penetrated things well,
Who cannot be led into others’ doctrines,
Those awakened ones, having rightly known,
Fare evenly amidst the uneven.”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –

... Nhân duyên ở (Sāvatthi ), đứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Savatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Yesaṃ dhammā asammuṭṭhā, paravādesu na nīyare;

Te sambuddhā sammadaññā, caranti visame sama’’nti.

Những ai đối các pháp,
Quá đắm say mê loạn,
Bị hướng dẫn lầm lạc,
Vòng quanh các dị giáo,
Họ mê ngủ triền miên,
Họ không có tỉnh giác,
Nay thật đã đến thời,
Họ cần phải thức tỉnh.

“Those who are utterly muddled about things,
Who may be led into others’ doctrines,
Fast asleep, they have not yet awakened:
It is time for them to awaken.”

‘‘Yesaṃ dhammā asammuṭṭhā, paravādesu na nīyare;

Te sambuddhā sammadaññā, caranti visame sama’’nti.

(Thế Tôn)

Những ai đối các pháp,
Không đắm say mê loạn,
Không bị dẫn lầm lạc,
Vòng quanh các dị giáo,
Họ chứng Chánh đẳng giác.
Họ liễu tri viên mãn,
Trên đường không thăng bằng,
Họ bước thật thăng bằng.

(The Blessed One)

“Those who aren’t muddled about things,
Who cannot be led into others’ doctrines,
Those awakened ones, having rightly known,
Fare evenly amidst the uneven.”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavato santike imaṃ gāthaṃ abhāsi –

... Nhân duyên ở (Sāvatthi ), đứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Savatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Na mānakāmassa damo idhatthi,

Na monamatthi asamāhitassa;

Eko araññe viharaṃ pamatto,

Na maccudheyyassa tareyya pāra’’nti.

Ðối vị ưa kiêu mạn,
Ở đây không điều phục,
Không trí tuệ sáng suốt,
Không định tĩnh nhiếp tâm,
Ðộc thân trú rừng núi,
Sống với tâm phóng dật,
Vị ấy không vượt khỏi,
Sự chi phối ma lực.

“There is no taming here for one fond of conceit,
Nor is there sagehood for the unconcentrated:
Though dwelling alone in the forest, heedless,
One cannot cross beyond the realm of Death.”

‘‘Mānaṃ pahāya susamāhitatto,

Sucetaso sabbadhi vippamutto;

Eko araññe viharaṃ appamatto,

Sa maccudheyyassa tareyya pāra’’nti.

(Thế Tôn)

Từ bỏ mọi kiêu mạn,
Tâm tư khéo nhiếp định,
Với tâm khéo tư sát,
Giải thoát mọi phiền trược,
Ðộc thân trú rừng núi (giới),
Với tâm không phóng dật,
Vị ấy vượt thoát khỏi,
Sự chi phối ma lực.

(The Blessed One)

“Having abandoned conceit, well concentrated,
With lofty mind, everywhere released:
While dwelling alone in the forest, diligent,
One can cross beyond the realm of Death.”

Sāvatthinidānaṃ. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ gāthāya ajjhabhāsi –

.. Nhân duyên ở (Sāvatthi ), đứng một bên, vị Thiên ấy nói lên bài kệ này trước mặt Thế Tôn:

At Savatthi. Standing to one side, that devatā recited this verse in the presence of the Blessed One:

‘‘Araññe viharantānaṃ, santānaṃ brahmacārinaṃ;

Ekabhattaṃ bhuñjamānānaṃ, kena vaṇṇo pasīdatī’’ti.

Thường sống trong rừng núi,
Bậc Thánh sống Phạm hạnh,
Một ngày ăn một buổi,
Sao sắc họ thù diệu?

“Those who dwell deep in the forest,
Peaceful, leading the holy life,
Eating but a single meal a day:
Why is their complexion so serene?”

‘‘Atītaṃ nānusocanti, nappajappanti nāgataṃ;

Paccuppannena yāpenti, tena vaṇṇo pasīdati’’.

Không than việc đã qua,
Không mong việc sắp tới,
Sống ngay với hiện tại,
Do vậy, sắc thù diệu.

“They do not sorrow over the past,
Nor do they hanker for the future.
They maintain themselves with what is present:
Hence their complexion is so serene.

‘‘Anāgatappajappāya,

atītassānusocanā;

Etena bālā sussanti,

naḷova harito luto’’ti.

Do mong việc sắp tới,
Do than việc đã qua,
Nên kẻ ngu héo mòn,
Như lau xanh rời cành.

“Through hankering for the future,
Through sorrowing over the past,
Fools dry up and wither away
Like a green reed cut down.”